Stefan Badeni – emigrant w Dublinie

Irlandia – strona główna

     

Stefan Badeni (1885-1961), hrabia, historyk i pisarz, ostatni właściciel dóbr Koropiec nad Dniestrem i Zaburze koło Tarnopola oraz Znosicze na Polesiu.

Pochodził z rodziny hrabiowskiej o ogromnych wpływach w Galicji. Jego ojciec był marszałkiem krajowym, a stryj premierem Austro-Węgier.
Ślub Stefana z Marią Jabłonowską odbył się w Zakopanem.
W czasie II wojny światowej mieszkał na Węgrzech,w Budapeszcie, gdzie pomagał Polskim uchodźcom i pracował w konspiracji.

Aresztowany przez Gestapo trafił do obozu koncentracyjnego w Mauthausen, gdzie przebywał w latach 1944-45.

Po wojnie został we Francji, do Koropca, który teraz należał do ZSRR, nie mógł wrócić.
W 1947 roku przeniósł się do Irlandii. Zamieszkał w Dublinie i zaczął pisać.
Miał duży talent i wiedzę historyczną. Drukował w „Wiadomościach” londyńskich.
Napisał książkę – „Świat przedwczorajszy” – był to zbiór świetnych tekstów o XIX- wiecznej Europie.

Jego wspomnienia i felietony były przypomnieniem dawnego świata, który zaginął i zmienił się po wojnie.

Zmarł 16 sierpnia 1961 roku w Dublinie i został pochowany na St.Brigides Cemetery.

Denis McClair – Dionizy Mikler – twórca ogrodów

Irlandia-strona główna

Dionizy (Denis) McClair urodził się 15 sierpnia 1762 roku w Fairfield, w hrabstwie Roscommon.

Studiował ogrodnictwo i botanikę oraz architekturę krajobrazu w Dublinie i Londynie.

Studia ukończył w 1788 roku. Projektował ogrody w stylu angielskim i palladiańskim u wielu arystokratów angielskich – księcia Bedford w Kent i Thomasa Leggetta.

Lubił podróżować i zdobywać nowe doświadczenia, wybrał się do Indii, lecz chorował w czasie wyprawy i z Wyspy Świętej Heleny musiał wracać do domu.

W 1790 roku księżna Izabela Czartoryska zaproponowała mu pracę w Polsce, po obejrzeniu ogrodu w Kent. Księżna była zachwycona talentem McClaira.

McClair miał też inne powody przyjazdu do Polski, było to poszukiwanie ojca, który miał służyć w armii polskiej uciekając przed wyrokiem śmierci (brał udział w powstaniu 1777 roku – White Boys). Lecz gdy Dionizy przybył do Polski, jego ojciec wrócił już do Irlandii, wkrótce zmarł.

W latach 1790-92 pracował na dworze króla Stanisława Augusta. Przyjął nazwisko Mikler.

Zaprojektował ogród angielski przy ulicy Długiej w Warszawie, dla rodziny przyjaciela, Adama Chreptowicza z Litwy.

Pracował w Puławach i Arkadii a w Dubnie, dla księżnej Lubomirskiej, założył ogród zwany Palestyną.

Projektował ogrody na Wołyniu dla wielu polskich rodzin: Potockich, Radziwiłłów, Sanguszków.

Jedno z największych jego przedsięwzięć to ogród botaniczny w Krzemieńcu, nazwanego największym ogrodem w Europie (22 tysiące odmian roślin). Mikler rozpowszechnił w Europie roślinę, która znalazł na Wołyniu – azalię. Posadził ją również w Puławach.

Gdy wrócił do Londynu spotkał Matyldę Milton, z którą ożenił się w 1798 roku, niestety Matylda zmarła wkrótce po powrocie na Wołyń. Pozostawiła córkę. Zrozpaczony Dionizy pracował więcej niż zwykle, aby zapomnieć o nieszczęściu. W 1805 roku poznał Polkę, pannę Narodosławską i ożenił się z nią. Małżeństwo mieszkało w okolicy Łucka.

Następne ogrody, które projektował to ogrody w Stolbinie i Porycku. Był prawdziwym mistrzem, planował ogromne kompleksy parkowe w Tuczynie, Laszkach i wielu innych miejscowościach na Wołyniu. Starannie dobierał rodzaje drzew i komponował klomby z krzewami, i kwiatami.

Projektował parki u arystokracji polskiej na Podolu: Stefanówka, Kowalówka, Obodówka.

Park w Korostyszewie, który zaprojektował dla hrabiego Gustawa Olizara  był szczytem mistrzostwa architektury ogrodowej, ale również włączenia w proces projektu osobistych emocji i przemyśleń właściciela. Mikler zaprzyjaźnił się z Olizarem i mieszkał tu w końcu swojego życia. Był również szczególnie związany z projektem ogrodu rezydencji Lubomirskich w Dubnie.

Pozostawił po sobie 50 doskonale zaprojektowanych ogrodów.

Zmarł 15 maja 1853 roku. Niestety nic nie wiadomo o jego rodzinie.

 

 

Literatura:

Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, t. II

red. W. Walczak i K. Łopatecki, Białystok 2010

Wioletta Brzezińska-Marjanowska – „Dionizy Mikler – twórca parków na Wołyniu i Podolu”

 

Encyklopedia Kresów

Historia Ogrodów – Longin Majdecki